آینده مدیران باشگاه‌های فوتبال : چالشی پنهان در توسعه فوتبال حرفه‌ای
یکی از مسائل اساسی که فوتبال حرفه‌ای با آن مواجه است، کمبود مدیران عامل متبحر و کارآزموده در باشگاه‌هاست. در حالی که طی سال‌ها تمرکز اصلی بر پرورش فوتبالیست‌ها و سرمربیان بوده، جایگاه مدیریت باشگاهی و نقش کلیدی آن در پیشبرد اهداف سرمایه‌گذاران و توسعه پایدار فوتبال، مورد غفلت قرار گرفته است.
در فوتبال مدرن، به دلیل سرعت بالای تغییرات و رقابت شدید برای بازسازی تیم‌ها، مدیریت باشگاهی به دانش و تجربه‌ای فراتر از اداره یک بنگاه اقتصادی عادی نیاز دارد. اما این مسئله همچنان در بسیاری از نقاط جهان، به‌ویژه آسیا و برخی کشورهای اروپایی، مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. برخلاف تصور عمومی، این غفلت نه‌تنها ناشی از کمبود سرمایه‌گذاری، بلکه ناشی از عدم تدوین یک مدل آموزشی و اجرایی مناسب برای تربیت مدیران حرفه‌ای در فوتبال است.
چالش‌های مدیران باشگاهی در دنیای مدرن فوتبال
امروز، نمونه‌هایی مانند فلورنتینو پرز در رئال مادرید، که توانسته‌اند در برابر تغییرات سریع فوتبال دوام بیاورند، به‌ندرت دیده می‌شوند. با افزایش سن این مدیران و کناره‌گیری تدریجی آن‌ها از نقش‌های اجرایی، باید پرسید که چه برنامه‌ای برای پرورش نسل جدیدی از مدیران وجود دارد؟ آینده این مدیران، برخلاف گذشته، به سمت جایگاه‌هایی مانند ریاست اتحادیه باشگاه‌های اروپا یا نهادهای جهانی سوق پیدا می‌کند، اما حضور فعال آن‌ها در رأس باشگاه‌ها رو به کاهش است.
این کمبود مدیران حرفه‌ای زمانی خود را نشان داد که تاد بولی و شرکای مالی‌اش پس از خلع رومن آبراموویچ، در انتخاب مدیرعامل جدید برای چلسی دچار بحران شدند. این مسئله تنها محدود به اروپا نیست؛ در آسیا نیز با افزایش تمایل به سرمایه‌گذاری در فوتبال، به‌ویژه در جنوب شرق آسیا، مشکل یافتن مدیران واجد شرایط بیش از پیش نمایان شده است. در حالی که می‌توان از طریق بازارهای نقل‌وانتقالات، یک سرمربی یا بازیکن مناسب را پیدا کرد، آیا انتخاب مدیرعامل به همین سادگی است؟ این همان چالشی است که جیم راتکلیف هنگام خرید منچستریونایتد نیز با آن مواجه شد.
آینده مدیریت باشگاهی در اقتصاد نوین فوتبال
با ورود سرمایه‌گذاران آمریکایی و برخی کشورهای آفریقایی به بازار جدید فوتبال در دهه سوم قرن بیست و یکم، و با توجه به برنامه‌های توسعه‌ای فوتبال در قالب مدل‌های اقتصادی نوین، این سوال مطرح می‌شود که آیا تعداد کافی از مدیران حرفه‌ای برای اداره باشگاه‌های بزرگ و تبدیل آن‌ها به بنگاه‌های اقتصادی پایدار وجود خواهد داشت؟ شواهد نشان می‌دهد که توجه کافی به پرورش مدیران فوتبال در سطوح حرفه‌ای صورت نگرفته است.
این کمبود نه‌تنها در سطح باشگاه‌ها، بلکه در نهادهای مدیریتی فوتبال کشورها نیز مشهود است. فوتبال ایران نمونه بارزی از این بحران مدیریتی است؛ جایی که فرآیند انتخاب مدیران باشگاهی اغلب تابع روابط سیاسی و اقتصادی بوده و معیارهای حرفه‌ای کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
در حالی که سرمایه‌گذاران در سراسر جهان به فوتبال به‌عنوان یک صنعت درآمدزا نگاه می‌کنند، در ایران هنوز تفکر سنتی بر مدیریت باشگاهی حاکم است. این شکاف بین مدیریت حرفه‌ای و مدیریت سنتی، یکی از چالش‌های آینده فوتبال خواهد بود.
جمع‌بندی: لزوم توسعه مدیریت ورزشی در فوتبال
برخلاف فضای غالب بر فوتبال ایران که مباحث عمیق مدیریتی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، حوزه اندیشمندی ورزش مسیر خود را در تحلیل آینده فوتبال و بررسی چالش‌های پیش رو ادامه می‌دهد. اگرچه ساختار مدیریتی فوتبال ایران مدت‌هاست که دچار ضعف‌های بنیادین شده، اما نگاه تحلیلی به آینده این حوزه ضروری است.
امروز بیش از هر زمان دیگری، فوتبال نیازمند مدیرانی با دانش استراتژیک، درک اقتصادی و توانایی اداره باشگاه در یک بازار پیچیده و رقابتی است. بدون پرورش چنین مدیرانی، حتی بهترین بازیکنان و مربیان نیز نمی‌توانند تضمین‌کننده موفقیت پایدار باشگاه‌ها باشند.
نتیجه‌گیری
توسعه فوتبال حرفه‌ای تنها با سرمایه‌گذاری در بازیکنان و مربیان محقق نمی‌شود، بلکه به همان میزان، تربیت مدیران کارآمد و متخصص در حوزه فوتبال، نقشی کلیدی در پیشرفت این صنعت دارد. بدون ایجاد یک مدل مشخص برای آموزش و تربیت مدیران ورزشی، چالش‌های مدیریتی نه‌تنها کاهش نخواهد یافت، بلکه در آینده با بحران‌های جدی‌تری روبه‌رو خواهیم شد.
دکتر علی‌اصغر بیگدلی